#سرقفلی - حق کسب، پیشه و تجارت
از نظر اصطلاحی حق کسب ، پیشه و تجارت در اثر اقدامات مستاجر در محل کسب (اخلاق حرفه ای کسب و کار خویش، حسن رفتار، قیمت مناسب و ...) و به مرور زمان بوجود می آید و به عبارتی این حق مختص محلی است که در آن اولا فعالیت کسبی انجام شود و ثانیا مستاجر مرتکب تخلف نشده باشد. و لذا در صورت تعطیل بودن مورد اجاره (محل کسب) یا تخلف مستاجر، حق مزبور ساقط می شود. و در واقع حق کسب ، پیشه و تجارت ناشی از تقدم در اجاره ملک، حسن شهرت و رونق کسبی است که بر اثر عملکرد مستاجر به او تعلق دارد و صاحب ملک نمی تواند دارای این حق باشد.
اما سرقفلی عبارت است از درجهی معروف بودن یا مشهور بودن یک مکان تجاری به یک فعالیت خاص می باشد. سرقفلی جزیی از داراییهای نامشهود محسوب میشود و معنایی مشابه صاحب امتیاز دارد. و لذا در غالب موارد، وجهی است که موجر در ابتدای عقد اجاره از مستاجر اخذ می نماید. و لذا اگر مستاجر وجهی بابت سرقفلی پرداخت کرده باشد، این حق حتی با احراز تخلف او، به قوت خود باقی است. در واقع سرقفلی نیز برای املاک تجاری موضوعیت دارد.
همچنین، از آنجا که سرقفلی اماکن تجاری و حق کسب و پیشه و تجارت، امر مستقلی نبوده بلکه امری تبعی است که به تبعیت از قرارداد اجاره برای مستأجر ایجاد میگردد بنابراین در صورت عدم وجود قرارداد اجاره، سرقفلی و حق کسب، پیشه و تجارت نیز منتفی است. همچنین این حق تبعی مالی، مستقلاً یا در قالب عقد بیع نمیتواند مورد معامله قرار گرفته و الزاماً در قالب عقد اجاره قابل انتقال است.
نکته عملی: مسالهای که در روابط موجر و مستاجر باید به آن توجه کرد این است که باید بدانیم روابط آنها بر اساس کدام قانون و تحت چه شرایطی تنظیم میشود اگر طرفین قرارداد بخواهند روابط استیجاری خود را تحت قانون مصوب سال 1376 درآورند باید نکات قانونی آن مثل تنظیم اجاره نامه عادی با امضاء دو نفر و ... را رعایت کنند.