بیداری اسلامی یعنی حالت برانگیختگی و آگاهی در امت
اسلامی که اکنون
به تحولی بزرگ در میان
ملتهای این منطقه انجامیده و قیامها و
انقلابهایی
را پدید
آورده که هرگز در محاسبه شیاطین مسلط منطقه ای و بین المللی
نمی
گنجید. (مقام معظم رهبری، اجلاس بیداری
اسلامی، 26/6/1390)
مقدمه
وقایعی که با عنوان بیداری اسلامی در کشورهای عربی
منطقه اتفاق افتاد، علاوه بر اثرات ژرف و قابل توجهی بر تحولات منطقه ای و بین
المللی متاثر از این منطقه حساس جهانی، بسیاری از اصول و مفاهیم حقوق بین الملل را
تحت تاثیر قرار داده است که پرداختن به هر کدام از آنها اهمیت فراوانی دارد. در
جریان این اتفاقات که در اواخر سال 1389 و در طول سال 1390 در منطقه خاورمیانه و
شمال آفریقا به وقوع پیوست، حکومتهای خودکامه و طولانی مدت حکام وابسته به غرب،
یکی پس از دیگری سقوط کردند. این انقلابات مردمی اعتراضی علیه نظام های استبدادی
کشورهای چون تونس، مصر، لیبی، بحرین و یمن است. شعله های این تحولات اولین بار در
تونس زبانه کشید و به سایر کشورهای عربی منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سرایت کرد.
حوادث سالهای اخیر در تونس، یمن، لیبی، مصر، اردن، بحرین و همچنین عربستان سعودی نشان از تمایل شدید ملت ها به ویژه ملل اسلامی به لزوم مشارکت در سرنوشت خود و ایجاد جامعهای مدنی بیش از پیش دارد. حرکت
بیداری اسلامی که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از سال 1389 تا کنون با آن موجه
هستند، منقطع از گذشته تاریخی آن کشورها نبوده و حرکتی دائمی و مستمر برای دستیابی
و ثبات حق تعیین سرنوشت می باشد.
پیشینه اصلی حرکت های اسلامی[1]
را باید در تاریخ سرزمینهای اسلامی که تحت تاثیر انواع استعمارها توسط دول غربی و
بویژه دولتمردان و حاکمان مستبد آنان دانست. استعمار مادی و معنوی که همه جوانب
زندگی آنها را تحت الشعاع قرار داده است. لذا در راستای همین تحولات است که ما شاهد غلبه و برتری خواست ملتهای آزاد بر خواست دولتمردان مستبد بوده و پس از سالها شاهد
تکرار
اعمال حق تعیین سرنوشت ، منتها «با منشاء مذهبی» در عصر حاضر هستیم (Shalabi, 2003, 41-39).
به عبارتی توجه به گذشته فکری و تاریخی جهان اسلام ، برای پیدا کردن مبنا و منشا
این جنبش ها خالی از لطف نمی باشد ؛ چرا که در هر جامعه ای وجود انقلاب و جنبش یا
هر حرکتی را تا حد زیادی باید به موازات تاریخ و گذشته آن معنا و تحلیل کرد .
با توجه به شباهت ها و ویژگی های متعدد مشابه در
میان این رویدادها، ارزیابی آنها در یک روند کلی را می توان امری صحیح و ضروری
قلمداد نمود، اما با یک دید واقع نگرانه، این انقلابات مردمی دارای شباهت های کافی
برای دیده شدن در یک مجموعه هستند ولی باید در کنار این مساله به تفاوتهای هر کدام
نیز توجه گردد. شناخت ماهیت حرکت های بیداری اسلامی می تواند کمک موثری در شناخت
احتمالات موجود در رویکرد این انقلابها در حوزه های مختلف ایجاد کند. درک صحیح از
مطالبه های این حرکتها نشان دهنده خواست عمومی جامعه برای استبداد گریزی و مشارکت
حداکثری مردم از سیاست است....